Het Umbrië-dal is een rijk en vruchtbaar dal met schitterende uitzichten en vooral door de aanwezigheid van stadjes van grote schoonheid en historische waarde. Van alle kleine en wonderschone gemeenten die dit mooie deel van Umbrië vormen noemen we speciaal Bastia Umbra. Ontstaan in de Romeinse Tijd en een tijd lang omgeven door de wateren van de “LacusUmber”, werd dit stadje ook wel genoemd als “Insula Romana” (letterlijk: het kleine Romeinse).
De huidige naam Bastia Umbra verwijst naar de imponerende middeleeuwse stadsmuur en van de talrijke wallen van de oude RoccaBaglionesca, gebouwd in de loop van de 15e eeuw dat eerst dienstdeed als residentie van de familie Baglioni en vervolgens als klooster van Benedictijner Orde. Op het centrale plein staat de14eeeuwse kerk, de Chiesa di Santa Croce, gekenmerkt aan één zijde door het rood-witte kalksteen van Subasio. De binnenkant van de kerk heeft (evenals de antieke kerk “Chiesa di Sant’Angelo) vele fresco’s en kunstwerken waaronder die van L’Alunno. Gelegen op een uitloper van Subasio, op een van de mooiste plekken van Umbrië ligt de stad Assisi, terecht de diamant van het Umbrië-dal genoemd. In 2000 is de heilige kunstschat, de basiliek “La Basilica di San Francesco” door UNESCO toegevoegd aan de Wereld Erfgoedlijst.
Het bestaat uit een kerk bovenop een andere kerk, beide gebouwd op verschillende historische momenten. De “Basilica Inferiore” (de kleine kerk), 1228-1230 en de “Basilica Superiore” (de grote kerk) 1230-1253. De onmiskenbare gotische basiliek staat aan de voet van een groot groen grasveld. Binnenin de twee kerken bevinden zich meesterwerken van onder andere Giotto, Cimabue, Torriti, Martini en Lorenzetti. In de Crypt onder het altaar van de Basilica Inferiore worden de stoffelijke resten van San Francesco (de Heilige Franciscus) bewaard. Ook de kerken Chiesa S. Chiara en Chiesa di S. Rufino zijn een bezoek waard op de ontdekkingstocht langs spiritueel en religieus interessante plaatsen. Op het hoger gelegen gedeelte van Assisi torent het imponerende, uit de 13e eeuw stammende, kasteel “RoccaMagione” boven de vallei. Op enkele kilometers van Assisi ligt de basiliek “Basilica di S. Maria degliAngeli”, een imposante kerk, gebouwd over een kleinere kerk (de ChiesadellaPorziuncola, waar San Francesco zich graag terugtrok om te bidden) die zich ook nu nog binnenin de Basilica di S. Maria bevindt en die door deze wordt beschermd
Assisi verlatend in de richting van Foligno vindt men het dorpje Spello. Een pittoresk dorpje, gelegen aan de meest zuidelijke helling van de Subasio en toegevoegd aan de lijst van de “Borghipiù belli d’Italia” (de lijst van mooiste dorpjes van Italië). Van hieruit heeft u een uniek uitzicht, gekenmerkt door eindeloze olijfgaarden zover u kunt zien.
Bijzonder interessant is ook de Chiesa di Santa Maria Maggiore met binnen de CappellaBaglioni, gedecoreerd met een vloer van majolica van Deruta en met de meest interessante fresco’s van Pintoricchio. Dwalend door de vele straatjes en steegjes met hun karakteristieke handwerk-winkeltjes komt men langs veel antieke en waardevolle ruïnes uit het Romeinse tijdperk, zoals bijvoorbeeld de drie belangrijkste stadspoorten: la PortaUbica, la PortaConsolare en de PortaVenere.
Het dichtbijgelegen Bevagna, een belangrijke Etruskische commerciële nederzetting en later Romeins, is een van de best geconserveerde dorpjes van het Umbrië-dal. Het centrum van het oude Mevania, waar de rivier Clitunno doorheen stroomt, wordt beheerst door het Piazza Silvestri. Aan het plein staat het gotische paleis Palazzo dei Consoli waar het gracieuze theater “TeatroTorti” gevestigd is. Tevens aan het plein vindt men de Romeinse kerken “Chiesa di S. Silvestro” en “Chiesa San Michele Arcangelo”, werken van de meesters Binello en Rodolfo.
Evenals in Bevagna vindt men ook in het stadje Trevi veel resten van het glorieuze Romeinse tijdperk. Te bezichtigen als men vertrekt vanaf de stadsmuur van dit stadje met haar karakteristieke slakkenhuis-vorm. In het centrum is het bezoeken van het Santuariodella Madonna delleLacrime, het Palazzo Comunale met de toren TorreCivica en de gotische kerk Chiesa di San Francesco zeer de moeite waard. Iets buiten Trevi bevindt zich het belangrijkste monument van het stadje (tevens op de Wereld Erfgoedlijst van UNESCO): de Tempietto di Clitunno (de tempel van Clitunno). Dit vroegchristelijke bouwwerk ligt in de nabijheid van de gelijknamige Bronnen die met haar grootste schoonheid in de loop van de eeuwen vele internationale dichters, kunstenaars en schrijvers hebben geïnspireerd.